Mondmotoriek: zegt dat woord jou iets? Als het nog geen belletje doet rinkelen dan moet je zeker verder lezen. Is de term gekend? Volgens mij zal deze informatie je zeker interesseren!
Als preverbaal logopedist werk ik, Céline Ruysschaert, met de hele jonge kindjes. Dat mag je echt heel letterlijk interpreteren want zelfs pasgeboren baby’s kunnen bij de prelogopedist terecht. Zo werken we rond zuigproblemen bij baby’s die bijvoorbeeld onvoldoende reflexactiviteit hebben of die het net iets moeilijker hebben bij het coördineren van het voedend zuigen. We bekijken dan of we, mits aanpassingen, de zuigtechniek kunnen verbeteren. Het Specialty Feeding System van Dr. Brown’s is een unieke fles voor kinderen met een verminderde zuigreflex die onvoldoende vacuüm kunnen creëren. Het kan hierbij gaan om kinderen met een syndroom waardoor de reflexactiviteit ontbreekt of kinderen met bijvoorbeeld schisis, een verhemeltespleet. Ook prematuur geboren baby’s hebben vaak moeite om het zuigen te coördineren waardoor ik dan vaak voor deze fles kies. Het voordeel is namelijk dat, door het aanwezige doseerklepje, de melk niet terug in de fles kan stromen en altijd in de speen blijft. Hierdoor krijgt het kind meer tijd om de zuigsalvo’s te coördineren en is er geen vacuüm nodig om melk uit de speen te krijgen. Ondertussen krijgt het kind wel alle oefenkansen om met een speentje te drinken. Zodra de coördinatie beter verloopt, kan het doseerklepje worden weggehaald en krijgen we een normale fles.
Wist je dat het zuigen aan de tepel of speen een motorische activiteit is dat, net als andere activiteiten, aangeleerd moet worden? De reflex helpt de baby hierbij. Is de reflex verdwenen en kreeg de baby onvoldoende oefenkansen? Dan kunnen we te maken krijgen met ‘flesweigeren’. De baby weigert dan de fles omdat hij het niet kan. Als preverbaal logopedist kunnen wij een oefenschema opstellen om het kind alsnog aan de fles te krijgen. Hou er wel rekening mee dat hoe ouder het kind wordt, hoe minder kans er is dat het zuigen aan de speen nog kan worden aangeleerd. Het inzetten van een fopspeen vergroot de kansen op het drinken aan de fles niet! Dit zijn namelijk twee verschillende motorische activiteiten.
Is de baby tussen de 4 en 6 maanden oud, dan kan er gestart worden met lepelvoeding. Zo komen we tot het tweede belangrijke onderdeel in het takenpakket van een prelogopedist. Het is belangrijk dat het leren eten van de lepel correct wordt aangebracht. Met lepelvoeding kan je de lipkracht versterken en dat is nodig voor een goed evenwicht van de spieren in en rond de mond. De lepel is daarbij het belangrijkste instrument. Kies voor een smalle en platte lepel. Een diepe kuil zorgt er namelijk voor dat de bovenlip het eten niet van de lepel kan afhappen. De Dr. Brown’s soft-tip lepeltjes zijn ideaal. Ze hebben daarnaast een heel fijne handgreep zodat het voor peutertjes die al eens graag zichzelf voeden ook handig is.
Van lepeltjes gaan ze al snel naar meer vaste voeding en leren ze daarnaast water drinken. Dan komt de vraag: welke beker gebruiken we daarvoor? We hebben verschillende bekers op de markt en de bekendste zijn natuurlijk de open bekers. Dat is uiteindelijk ons doel, maar voor een baby van 6 à 7 maanden is dat nog niet haalbaar. Je kan wel al starten met oefenen rond de 9 maanden. We verwachten dat dit rond anderhalf jaar volledig zelfstandig lukt. Naast een open beker ben ik fan van een rietjesbeker met flexibel rietje. Vooral dat laatste is belangrijk, want met een flexibel rietje kan de tong naar omhoog bewegen tijdens de slikact en dat is wel nodig om correct te slikken. Bij het drinken aan de fles blijft de tong laag in de mond liggen en spreken we van een infantiele slikact. Deze slikact is normaal voor baby’s maar zien we vanaf de leeftijd van 1 jaar liever niet meer. Het fijne aan de rietjesbeker van Dr. Brown’s is dat het rietje verzwaard is met een gewichtje onderaan waardoor het kind vanuit elke richting de beker kan leegdrinken. Ze kunnen dit zelfs liggend in hun bed waardoor ze de fles al snel niet meer nodig hebben voor hun melk.
Wist je dat we de flessen graag afbouwen vanaf 15 maanden om ze vanaf 18 maanden volledig te vervangen door bekers? We weten uit onderzoek dat flesvoeding vanaf de leeftijd van 1,5 jaar een negatieve invloed heeft op de ontwikkeling van gebit en kaken.
Mondmotorisch alles gecheckt? Perfect! Vergeet je ook de mondzorg niet? Poets 2x per dag de tanden zodra deze doorkomen. Doe dit met een tandenborstel die speciaal ontwikkeld is voor jonge kinderen met zachte borstelhaartjes die het tandvlees niet beschadigen. Mijn peutertje zit alvast in de fase waarin hij denkt alles zelf te kunnen. Daarom probeerde ik eens de ‘monster’ tandenborstel uit van Dr. Brown’s. Deze tandenborstel heeft drie zijden waardoor je de volledige tand kunt poetsen met één beweging. Het ziet er ook nog eens super leuk uit en de verdikte handgreep zorgt ervoor dat je peuter het zelf heel makkelijk in de hand kan houden. Die van mij heeft dat alleszins goed begrepen want mijn poging om zijn tanden te poetsen draaide al snel uit op “ikke doen”.
Meer weten over de mondmotorische ontwikkeling van eten en drinken? In mijn boek ‘De essentiële gids over mondmotoriek en voeding bij baby’s en peuters’ vind je hapklare tips, ervaringsverhalen, op wetenschap gebaseerde informatie en word je ondergedompeld in de voedingswereld van baby’s en peuters. Laat de mondmotoriek niet het vergeten deeltje van de ontwikkeling zijn. Gebruik #gidsmondmotoriek en spread the word!
Céline Ruysschaert, logopediste
